Pioruńskie lato, czego się obawiać i jak się zabezpieczyć.

Ostatnio aura jest dość niespokojna, wygląda na to, że nie jest to stan przejściowy, tylko wynik globalnych zmian klimatycznych. Doświadczamy dużych skoków temperatury dobowej, która potrafi z około 16 st.C w ciągu kilku godzin podnieść się o 10 stopni. Takie skoki generują sporo energii w atmosferze, toteż nic dziwnego, że co chwila gdzieś grzmi. Póki co Świdnicę burze omijają, jednak nie jest to stan ani pewny ani trwały. Pamiętamy przecież błyskawice walące w drzewa w naszych parkach, w słupy i anteny.

Chyba nikomu nie trzeba tłumaczyć, że wyładowanie atmosferyczne przenosi ogromną ilość energii elektrycznej, jak wyliczyli specjaliści, wystarczyłaby ona do zaspokojenia potrzeb energetycznych przez kilka godzin średniego miasta. Niestety, mimo swojej mądrości i (co tu dużo mówić) pychy w stosunku do przyrody, tej energii nie potrafimy magazynować, a szkoda.

Jednak burze a właściwie wyładowania elektryczne nie pozostają bez wpływu na nasze życie, poza emocjami jakie wywołują u patrzących, od bladego strachu po euforyczny podziw, potrafią sprawić nam niemało kłopotów.

Uderzenie pioruna w pobliżu mieszkania czy bloku, a nie daj Boże w stację rozdzielczą zakładu energetycznego, powoduje chwilowy (mówimy o nanosekundach) ale za to ogromny skok napięcia w sieci. Jak twierdzą serwisanci sprzętu RTV AGD, większość trafiających do nich uszkodzonych urządzeń, miało przygodę z takim skokiem napięcia. Nazywa się to w ich żargonie PRZEPIĘCIEM.

Jak sobie z tym radzić?

Najlepiej, gdy burza już się wokół nas rozwinęła, odłączyć z prądu wszystkie urządzenia, a przynajmniej te najcenniejsze jak sprzęt RTV, komputery, lodówkę, pralkę czy zmywarkę. Jeśli przerwą pracę na pół godziny, pewnie nic się nie stanie a zaoszczędzimy sobie stresu, a urządzeniom niepotrzebnego ryzyka.

Trzeba pamiętać, że urządzenia podłączone kablem do internetu i przewodem antenowym do anten satelitarnych, mimo że odłączone od prądu, także są narażone na przepięcie podczas burzy. Więc należałoby te przewody z nich wypiąć i odłożyć nieco dalej od sprzętu. Bo odległość kilku centymetrów dla prądu rzędu kilku kilowolt to żadna przeszkoda.

Są jednak rozwiązania techniczne, ograniczające ryzyko wystąpienia przepięcia podczas burzy.
Najtańszym z nich jest zasilająca listwa antyprzepięciowa.

Zwykłe listwy zasilające, czyli rozgałęźniki na kablu z kilkoma gniazdami do podłączenia urządzeń do zasilania, nawet jeśli wyposażone są we włącznik, są to zwykłe rozgałęźniki i przed niczym nas nie zabezpieczają.

Listwa antyprzepięciowa, wyposażona jest w zabezpieczenie, odcinające napięcie od gniazd w chwili powstania skoku napięcia.

Techniki są różne, przy zakupie trzeba jednak zwrócić uwagę na kilka parametrów:

czas reakcji, nie powinien być dłuższy niż 25 nanosekund,

absorpcja energii – w tym przypadku oczywiście im więcej, tym lepiej. Powinno to być jednak minimum 400J,

maksymalne obciążenie – parametr podawany w watach lub kilowatach. Im wyższy, tym mocniejsze urządzenia można podłączyć do listwy,

maksymalny prąd impulsu – w tym przypadku także im więcej, tym lepiej. Parametr określany w  kiloamperach. Za dobry wynik możemy uznać 80kA,

Oprócz podstawowych parametrów listwy, warto też zwrócić uwagę na kilka innych, istotnych informacji.

Filtry RFI/EMI – każda dobra listwa do komputera powinna być w nie wyposażona. Są to zabezpieczania, których zadanie to niwelowanie zakłóceń powstających w wyniku działania fal elektromagnetycznych i radiowych.

Ilość i typ gniazd – kluczowe z punktu widzenia użyteczności listwy. Zwykle jest to około 5, ale w razie potrzebny kupić możemy też modele wyposażone w dużo większą ilość.

Wyłącznik – pozwala na samodzielne odcięcie zasilania. Wyłączniki mogą być także przypisane do każdego gniazda oddzielnie, co pozwala na dodatkowe zabezpieczenie konkretnego urządzenia.

Długość przewodu – minimum to 1,5 metra, ale w ofercie znajdziemy także listwy z przewodem 5-metrowym i dłuższym.

Zabezpieczenie przed dziećmi – warto zwrócić uwagę, czy listwa uniemożliwia dziecku włożenie palca lub jakiegoś przedmiotu do gniazdka.

W większości przypadków taka listwa powinna zabezpieczyć nasz sprzęt przed przykrymi przygodami z napięciem.

Powinna ale nie musi. Znacznie skuteczniejszym zabezpieczeniem przeciwko nagłemu skokowi napięcia jest UPS.

Urządzenie, które zabezpiecza nasz sprzęt przed gwałtowną utratą napięcia, np. podczas nieoczekiwanego wyłączenia prądu. Wówczas podaje on nam jeszcze kilka czy kilkanaście minut napięcie.Można w tym czasie zakończyć pracę na komputerze i spokojnie zamknąć system, a oglądając telewizor tak zabezpieczony, możemy nawet nie zauważyć chwilowego zaniku zasilania.
Ale najważniejsze jest to, że napięcie z sieci dociera tylko do akumulatora naszego UPSa, (urządzenia w wersji online)więc choćby bardzo wysoki skok napięcia, co najwyżej spali układy sterujące urządzenia, nie czyniąc krzywdy naszemu cennemu sprzętowi. Tańsze UPSy w wersji bez podwójnego przetwarzania napięcia – napięcie omija akumulator płynąc bezpośrednio do odbiornika-posiadają przełącznik reagujący na zanik lub skon napięcia analogicznie jak w listwach zasilających, wówczas przełączają odbiornik na prąd z akumulatora.
Przy zakupie awaryjnego zasilacza sieciowego bierzemy pod uwagę czas podtrzymania napięcia po wyłączeniu zasilania, dopuszczalne obciążenie (dobieramy na podstawie ilości odbiorników i ich łącznego zapotrzebowania na moc), jakiego rodzaju zabezpieczenia przeciwprzepięciowe posiada oraz w jakie filtry przeciwzakłóceniowe jest wyposażony. Parametry zabezpieczeń nie powinny być gorsze od tych wymienionych przy listwie przepięciowej.

Warto rozpatrzeć zakup UPSa do ochrony systemu grzewczego, który najczęściej sterowany jest urządzeniami z delikatną elektroniką, przy cenie takich urządzeń, koszt zakupu UPSa to drobnostka.

Warto pamiętać, niezależnie od zabezpieczeń jakie stosujemy, aby wyłączać sprzęt z gniazdek przed dłuższym wyjazdem z domu. Uchroni nas to przed wszelkimi „niespodziankami” sprzęt w czasie niepotrzebnego czuwania nie będzie czerpał energii, okażemy w ten sposób świadomość ekologiczną a i kilka złotych pozostanie w kieszeni.

Zdjęcie błyskawicy i tekst W.S.
Zdjęcia urządzeń internet.